Margriet, 26 juli 2013

Een mannenbedrijf bij uitstek, dat was Heiploeg. Toch is aan de garnalenverwerker uit het Groningse Zoutkamp eind vorig jaar de eerste Work4Women-award toegekend voor ‘vrouwvriendelijkste bedrijf’. Vier Heiploeg-vrouwen vertellen hoe dat mogelijk is.

Een en al bedrijvigheid, deze donderdagmiddag in de productiehallen. Overal draaien machines, heftrucks rijden af en aan. Plastic bakken vol garnalen worden omgekieperd, de juiste hoeveelheid belandt in bakjes die vervolgens geseald worden – het gaat aan één stuk door. Als een geoliede machine doen de medewerkers hun werk, allemaal een eigen schakeltje in de keten zijn ze, de mannen én vrouwen in witte overalls en met mutsjes op.

Een van hen is de 41-jarige Diana Jansen,  een van de vrouwen van de ‘moederlijn’, zoals het initiatief op de werkvloer wordt genoemd  – eerst nog smalend, inmiddels liefkozend. Ze doet bakjes garnalen in dozen alsof ze nooit anders heeft gedaan. Diana zocht ander werk na haar scheiding. Via Work4Women kon ze hier beginnen.

De moederlijn is een van de maatregelen die Heiploeg de onderscheiding opleverden. Het idee is, zoals zo veel goede ideeën, simpel: een vaste poule die in drukke tijden één voor één bij alle productielijnen invalt als de reguliere werknemers pauze hebben.

Plant Manager Henry Zwiers merkte dat het rendement inzakte tijdens de pauzes van de productiemedewerkers – grofweg tussen half negen en half vier. Inderdaad, de schooluren. Zijn assistent kende Work4Women, Henry legde contact en de zaak werd beklonken. Moeders zijn geweldig, merkte hij in zijn vorige baan, waarin hij leiding gaf aan tweehonderd vrouwen, veelal parttimers. ‘‘Ze hebben een gezin, voelen zich verantwoordelijk, nemen hun taken serieus. Kwaliteiten die wij hier heel goed kunnen gebruiken. Velen waren eerst sceptisch, maar toen het rendement met vijf procent steeg, moesten ze ons toch gelijk geven.’’

Diana hoort bij de vaste kern. ‘‘Het was even wennen dat wij er ineens rondliepen, zeker voor de oudgedienden. Maar nu zijn we helemaal ingeburgerd. Ik houd van de afwisseling – omdat je op alle productielijnen meedraait, kun je op een gegeven moment alles. Het is simpel werk, maar je moet er wel bij blijven. De etiketten moeten kloppen, de bakjes mogen niet lek zijn. Ik houd heel erg van kletsen, maar mijn werk neem ik heel serieus.’’

Heiploeg won de prijs niet alleen met de moederlijn: er zijn meer maatregelen die het bedrijf het vrouwvriendelijkste maken. Zo is er een kolfruimte, een vrouwelijke vertrouwenspersoon en zijn er aparte douches en kleedkamers voor vrouwen. En, tamelijk spectaculair: speciale parkeerplaatsen, zodat vrouwen niet met hoge hakken over de met roosters bestrate loopbrug hoeven. Van de 300 fte is ongeveer een kwart vrouw. Op productieniveau is dat dertig procent. Het management bestaat voor tien procent uit vrouwen. Het bedrijf streeft ernaar om dit binnen nu en drie jaar te verhogen naar een kwart.

Catharina Oostra, 38, geeft leiding aan de afdeling sales back office, waar ze eerst zelf werkte. Sinds haar aantreden bij Heiploeg in 1996 werkte ze al zo’n beetje overal, inclusief het zware inpakwerk; geregeld liep ze met pallets van vijftien kilo te sjouwen. ‘‘En toen werd ik gevraagd voor een functie op kantoor. Omdat mijn voorganger ziek werd, moest ik eerder beginnen en werd ik meteen in het diepe gegooid, ik moest van alles tegelijk doen. Echt een vrouwending hè’’, knipoogt ze.

Volgens Catharina is het bedrijf de laatste anderhalf jaar behoorlijk veranderd. Dat komt misschien door het grotere aantal vrouwen, maar zeker door het nieuwe management. Wat er dan veranderd is? ‘‘Vroeger was de structuur veel hiërarchischer. Alles werd van bovenaf bepaald. Dat is nu veel minder het geval.’’

Managementassistente Erika Schoonhoven, 49 weet nog hoe ze in 2001 onder toezicht briefjes mocht schrijven als directiesecretaresse. ‘‘Nu zit ik bij managementvergaderingen en wordt mijn mening gevraagd. En daar wordt dan ook naar geluisterd. Ineens werd er overlegd, en kon ik netwerken, een rol spelen.’’

De vrouwvriendelijkheid is erin geslopen, zegt Erika, die ook de vrouwelijke vertrouwenspersoon is. Het is niet iets dat heel bewust van de ene op de andere dag werd ingevoerd – dan had het waarschijnlijk ook niet gewerkt. Veel veranderingen komen voort uit vraag. Een collega die een zoontje kreeg, moest kolven – er kwam een kolfruimte. Anderen liepen over de loopbrug op hun tenen, of ze trokken hun schoenen uit, omdat hun hakken bleven steken in het rooster. Er kwamen aparte parkeerplaatsen, later dit jaar krijgt de bestaande loopbrug – de catwalk, noemen ze hem bij Heiploeg – een speciale loper. Al die veranderingen zouden er niet zijn gekomen als het bedrijf nog zo streng hiërarchisch was als vroeger.

“Het beste team is een gemengd team”, zegt Henry, de dames knikken instemmend. ‘‘Mannen denken meestal heel zwart-wit. Zo is het, zo gaan we het doen. Een vrouw zegt: ja, maar als we het zo doen, wat gebeurt er dan eigenlijk? En is dat wel verstandig? Als ik iets heb geleerd, dan is het wel dat vrouwen vooral willen dat je naar ze luistert. Zonder meteen met een oplossing te komen.’’

Daarom kreeg Marijke Voorhorst, 33 ook haar vaste klaagmomentje van vijf minuten tijdens het ochtendoverleg, lacht ze. Marijke werkt sinds dertien maanden op de afdeling Quality Assurance en is verantwoordelijk voor het afhandelen van klachten, vandaar het klaagmomentje. ‘‘Bij het ochtendoverleg bespreek ik de klachten: zijn ze structureel, is het een incident, wat kunnen we eraan doen? En hoe lossen we het met elkaar op?”

De mannen moesten er even aan wennen: een vrouw bij het ochtendoverleg? Nu weten ze niet meer anders. Er wordt flink gedold op zijn tijd en Marijke wordt niet gespaard. Hoort allemaal bij een goed team, lacht ze. ‘‘En ach, ik weet wie het zegt.’’

Nee, ze hadden beslist niet verwacht dat ze de prijs zouden winnen. De concurrentie was moordend, en bovendien: wat ze doen, dat is toch helemaal niet bijzonder, maar gewoon gezond verstand? De sterkte zit’m misschien wel juist daarin, vermoedt Erika. ‘‘Als ik één ding zou moeten noemen dat hier écht heel erg veranderd is, dan is het dat binnen dit bedrijf nu echt wordt gepraat. En geluisterd.’’

De award

Work 4 Women is een initiatief van Margriet en Tempo Team om meer vrouwen aan een baan te helpen. Het nieuwe uitzendconcept bemiddelt vooral vrouwen tussen de 30 en 65 jaar, met een gezin – juist deze groep staat nog te vaak aan de kant.

Het uitzendbureau riep de Work 4 Women award in het leven om aandacht te vragen voor de lastige positie van de vele vrouwen die graag aan het werk zouden willen. De award wordt jaarlijks uitgereikt op Margriet Winter Fair. De eerstvolgende uitreiking is op maandag 18 november 2013. 

De foto’s bij dit artikel zijn gemaakt door Rolinda Windhorst.